Aan het onderzoek doen hartfalenpatiënten mee die een speciale pacemaker hebben. Deze pacemaker geeft beide hartkamers tegelijk een elektrische prikkel. Bij deze patiënten treden soms ook hartritmestoornissen op die tot een hartstilstand kunnen leiden. Artsen weten vooraf niet bij welke mensen dit kan gebeuren. Ook is onbekend of deze ritmestoornissen optreden door de pacemaker. De speciale pacemakerbehandeling kan mogelijk de ontspanningsfase van het hart veranderen. Daarom is het belangrijk om in kaart te brengen hoe de stroomprikkels in deze fase door het hart lopen. Zo is te begrijpen hoe levensbedreigende hartritmestoornissen kunnen ontstaan,
In haar onderzoek gaat Uyen Chau Nguyen deze patiënten vóór en na de implantatie van zo’n pacemaker onderzoeken. Dit doet ze met een uitgebreid hartfilmpje dat bestaat uit een soort vest van 200 elektroden. Zo kan ze analyseren hoe de pacemaker de stroomprikkels op het hart beïnvloedt, ook als het hart zich ontspant. Verder kijkt ze of deze prikkels veranderen bij patiënten met hartritmestoornissen. Met computermodellen onderzoekt ze waar in het hart de pacemaker het beste een elektrische prikkel kan geven, zodat de stroomprikkels zo goed mogelijk door het hart lopen.
Hier komen de NAW-gegevens formulieren
Welke onderzoekers kregen dit jaar een Dekkerbeurs?
Welke onderzoekers kregen dit jaar een Dekkerbeurs?
Op 23 maart 2022 zijn er 15 Dekkerbeurzen uitgereikt aan topwetenschappers. Met deze beurs kunnen zij komende jaren onderzoek doen naar het eerder opsporen en beter behandelen van hart- en vaatziekten. Bekijk om welke onderzoeken het gaat.
Onderzoek naar ritmestoornissen en hartfalen
Ritmestoornissen voorkomen bij mensen met speciale pacemaker
Onderzoeker Uyen Chau Nguyen wil met haar onderzoek ritmestoornissen voorspellen én voorkomen bij hartfalenpatiënten. Het gaat om patiënten bij wie de hartkamers niet tegelijk samentrekken, en die hiervoor een speciale pacemaker hebben. Bij deze patiënten treden soms ook hartritmestoornissen op die tot een hartstilstand kunnen leiden. Uyen Chau Nguyen wil ontdekken hoe dat komt.
Hartfalen en boezemfibrilleren eerder ontdekken
Onderzoeker Maryam Kavousi doet onderzoek naar de 2 meest voorkomende hartziekten: hartfalen en boezemfibrilleren. Kavousi wil bereiken dat deze ziekten eerder worden ontdekt. Ze wil dat artsen meer kunnen doen om deze hartproblemen te voorkomen en patiënten op maat te behandelen.
Bij hartfalen is de pompkracht van het hart verminderd en boezemfibrilleren is een hartritmestoornis. Het hart klopt onregelmatig, en vaak te snel. Beide aandoeningen zijn nauw verweven met elkaar: de ene aandoening kan een verhoogd risico geven op de andere. Nu worden beide aandoeningen vaak pas ontdekt als het ziekteproces al een tijd aan de gang is, en er gezondheidsklachten ontstaan.
Maryam gaat daarom onderzoeken hoe beide hartziekten in hun beginstadium samenhangen. Ze gaat daarvoor (anonieme) medische gegevens analyseren van tienduizenden mensen. Het gaat om mensen die al meedoen aan meerjarige onderzoeken, waarbij ze bloed afgeven en uitgebreide vragenlijsten invullen.
Haar onderzoek moet er toe leiden dat artsen beter weten bij welke patiënten regelmatige controle nodig is om beide hartziekten op tijd te ontdekken.
Gevaarlijke hartritmestoornissen behandelen met straling
Stralingstherapie is vooral bekend van behandelingen tegen kanker. Cardioloog Pieter Postema verwacht ook een gunstig effect bij bepaalde hartpatiënten. Het gaat om mensen met een ICD, die vaak een hartstilstand krijgen.
Pieter Postema gaat mensen onderzoeken met een hoog risico op een gevaarlijke hartritmestoornis (ventrikeltachycardie). De patiënten hebben een interne defibrillator (ICD), maar krijgen steeds opnieuw een hartstilstand. Dat heeft een enorme impact op hun leven.
Met de Dekkerbeurs gaat Postema de komende jaren 12 mensen behandelen met een innovatieve stralingstherapie. Daarbij bestraalt hij een deel van het hart, waar de ritmestoornissen ontstaan. Deze therapie is een heel recent idee: wereldwijd zijn hiermee nog maar zo’n 200 mensen behandeld.
Postema onderzoekt hoe de stralingstherapie precies werkt bij deze hartpatiënten. Ook wil hij weten hoe de straling veilig gebruikt kan worden, zonder de rest van het hart te veel te beschadigen. Daarnaast gaat hij de samenwerking tussen experts op dit gebied wereldwijd versterken. Het doel is dat mensen met een terugkerende hartstilstand langer leven, en een hogere kwaliteit van leven ervaren.
Hartschade door immunotherapie bij kanker tegengaan
Het immuunsysteem speelt een belangrijke rol bij hart- en vaatziekten en ook bij kanker. Wouter Meijers gaat onderzoeken hoe immunotherapie tegen kanker leidt tot schade aan het hart, en of het mogelijk is deze schade tegen te gaan.
Cellen van ons immuunsysteem kunnen kankercellen herkennen en uitschakelen. Helaas kunnen sommige kankercellen zichzelf zo veranderen dat ze aan deze immuuncellen ontsnappen. De immuuncel kan de kankercel dan niet meer aanvallen.
Sommige kankerpatiënten krijgen daarom medicijnen die ervoor zorgen dat immuuncellen kankercellen weer onschadelijk kunnen maken. Met deze zogenaamde immunotherapie is veel vooruitgang geboekt. Deze behandeling leidt echter bij sommige patiënten tot ontsteking van het hart. Dit komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.
Wouter Meijers gaat onderzoeken hoe immunotherapie leidt tot schade aan het hart, en of het mogelijk is deze schade tegen te gaan. Daarbij richt hij zich onder andere op de rol van (vrouwelijke) hormonen. Daarnaast komt het regelmatig voor dat patiënten die immunotherapie ondergaan een hartinfarct doormaken. Wouter gaat onderzoeken of het voor deze patiënten beter is om de immunotherapie (tijdelijk) stop te zetten.
Wouter hoopt met zijn onderzoek bij te dragen aan nieuwe behandelingen om hartschade te voorkomen. Bij hartfalen zorgen bepaalde immuuncellen ervoor dat het hart ontstoken raakt. Daarom gaat Wouter ook bestuderen of dit te verhelpen is met immunotherapie.
Hartfalen door zwangerschap
Hartfalen tijdens of vlak na de zwangerschap. Hoe kan dit gebeuren bij sommige vrouwen? Dit wil Martijn Hoes ontdekken in zijn onderzoek.
Het hart van een zwangere vrouw verbruikt vetten om aan extra energie te komen. Na de zwangerschap schakelt het hart weer terug op suikers en vetten. Martijn ontdekte dat dat bij hartspiercellen van deze hartfalenpatiënten niet snel genoeg gebeurt.
Zwangerschapshormonen bepalen hoe het hart energie verbruikt. Aan het einde van de zwangerschap en na de bevalling veranderen de hormonen sterk. Juist dan worden deze vrouwen vaak ziek. Daarom onderzoekt Martijn hoe hormonen de stofwisseling in hartcellen kunnen verstoren. Daarvoor maakt hij hartcellen uit stamcellen die gekweekt zijn uit huidcellen van deze vrouwen. Zo kan Martijn achterhalen welke genen niet goed reageren op veranderingen in hormonen. Ook bestudeert hij of bepaalde medicijnen de hartcellen kunnen beschermen.
Oorzaak erfelijke hartspierziekte ontrafelen
Cardioloog en onderzoeker Jan Willem Buikema vergelijkt het hart vaak met de motor van een auto. Alle onderdelen zijn onmisbaar zijn voor een goede werking. Buikema vergelijkt de hartziekte die hij onderzoekt vaak met metaalmoeheid van de motor. Hoe is dit te voorkomen?
Het gaat om mensen met een specifieke vorm van hartfalen (gedilateerde cardiomyopathie).Bij mensen met deze hartaandoening kan de hartspier niet goed samenknijpen, doordat iets misgaat in de bouwsteentjes (cellen) van de hartspier. De hartspier pompt daardoor per hartslag minder bloed naar de organen. Hoe minder krachtig de hartspier pompt, hoe ernstiger de gezondheidsklachten, zoals vermoeidheid en kortademigheid.
Jan Willem wil precies begrijpen wat er misgaat binnenin de hartspiercellen van deze patiënten. Hij kijkt daarbij met name naar de rol van een bepaald eiwit (betacatenine). Hij onderzoekt of via dit eiwit de achteruitgang van de hartspiercellen is te voorkomen, vertragen, of zelfs herstellen.
Onderzoek naar beroerte
Beroerte en dementie voorkomen
Veel mensen krijgen een beroerte of worden dement doordat de kleinste hersenvaten ziek zijn. Het is nog onduidelijk waardoor dit komt. Irene de Boer onderzoekt hoe veranderingen in de binnenbekleding van de hersenvaatjes tot ziekte kunnen leiden en hoe dit te voorkomen is.
Hoe kan ziekte van de kleinste hersenvaten leiden tot dementie of een beroerte? Dat is onduidelijk. Wel is bekend dat de binnenbekleding van deze vaatjes vaak niet goed meer werkt. Deze binnenbekleding is juist heel belangrijk. Als deze binnenbekleding ziek is kunnen de bloedvaatjes hun werk niet goed doen.
Irene de Boer gaat onderzoeken hoe veranderingen in de binnenbekleding van de hersenvaatjes tot ziekte leiden. Dit doet ze bij patiënten waarbij dit gebeurt door een erfelijk foutje. Ze gaat op zoek naar signaalstofjes die voorspellen wanneer de kleinste bloedvaatjes achteruit gaan en wanneer de ziekte verergert. Met meer kennis over deze signaalstofjes, zijn beroertes en dementie door zieke hersenvaatjes in de toekomst mogelijk te voorkomen.
Verbetering katheterbehandeling na een herseninfarct
Sinds enkele jaren kunnen specialisten na een herseninfarct het stolsel uit een hersenvat verwijderen met een katheter. Deze behandeling redt veel levens en voorkomt veel invaliditeit. Toch herstelt de doorbloeding van de hersenen na zo’n ingreep vaak niet helemaal. Inge Mulder onderzoekt wat er mis kan gaan en hoopt zo de behandeling verder te verbeteren.
Na het verwijderen van het stolsel in een hersenvat, komt de bloedstroom in de kleine bloedvaatjes vaak onvoldoende op gang. Waarschijnlijk komt dat doordat de kleine bloedvaatjes zich vernauwen.
Inge Mulder gaat onderzoeken wat er mis kan gaan in de kleine bloedvaten nadat het stolsel is verwijderd. Dit doet ze door de kleine vaatjes, het hersenweefsel en hersenvocht te bestuderen met onder andere beeldvormende scans zoals MRI. Ook gaat ze onderzoeken of een medicijn kan voorkomen dat de kleine vaatjes samentrekken. Daarnaast bestudeert ze of het langdurig gebruik van hart- en vaatmedicijnen beïnvloedt hoe ernstig een herseninfarct verloopt.
Met de resultaten van haar onderzoek hoopt Inge de katheterbehandeling van herseninfarcten verder te verbeteren.
Kunstmatige intelligentie geeft inzicht in vaatschade in hersenen
Computerwetenschapper Hugo Kuijf is expert op het gebied van medische scans, zoals MRI en CT. Hij gaat met de beurs computertechnologie ontwikkelen op basis van kunstmatige intelligentie. Hij richt zich op de analyse van hersenscans.
De bloedvaten in onze hersenen zijn heel belangrijk. Ze brengen zuurstof en voedingstoffen naar het brein, en voeren afvalstoffen af. Als er iets misgaat in de hersenvaten, zoals bij een verstopping, kunnen problemen ontstaan met hersentaken, zoals het geheugen.
Hugo wil dat mensen met vaatschade in de hersenen beter weten waar ze aan toe zijn. De computertechnologie die hij ontwikkelt op basis van kunstmatige intelligentie, moet meer zicht geven in de oorzaak van de vaatschade, én de gevolgen. Zo weten arts en patiënt beter of bijvoorbeeld de kans op herstel van een bepaalde hersentaak groot of klein is. En ze kunnen samen een plan maken voor goede vervolgstappen.
Nu is het voor artsen vaak lastig om op basis van een hersenscan heel precies te vertellen wat de patiënt in de toekomst kan verwachten. Er kunnen namelijk heel veel verschillende oorzaken zijn van vaatschade. Ook de gevolgen kunnen sterk uiteen lopen.
Nieuwe app voor snellere behandeling na beroerte
Bij een beroerte telt elke seconde. Hoe sneller de behandeling begint, hoe groter de kans op goed herstel. Neuroloog Bob Roozenbeek wil bereiken dat meer mensen op tijd de beste behandeling krijgen, en goed herstellen van hun beroerte. Hij ontwikkelt daarom een app die ambulancemedewerkers adviseert naar welk ziekenhuis ze moeten rijden.
Nu is vaak lastig te bepalen welk ziekenhuis het beste is voor een bepaalde patiënt. Dit kan het dichtstbijzijnde ziekenhuis zijn, maar ook een verder gelegen, groter ziekenhuis waar artsen meer specialistische behandelingen kunnen uitvoeren. Wat het beste is, hangt af van de diagnose, maar die kan pas in het ziekenhuis worden gesteld.
De app helpt het ambulancepersoneel bij het maken van de beste keuze. De app geeft advies op basis van gegevens over ziekenhuizen in de buurt én patiëntgegevens, die de ambulanceverpleegkundige invoert in de app.
Onderzoek naar slagaderverkalking
Ontsteking remmen om slagaderverkalking tegen te gaan
Bij slagaderverkalking denk je misschien vooral aan vetten, zoals cholesterol. Maar bij het ontstaan van vernauwingen in onze bloedvaten spelen ook ontstekingen in de vaatwand een belangrijke rol. Jeffrey Kroon onderzoekt die ontsteking. Hij wil de basis leggen voor nieuwe medicijnen tegen hart- en herseninfarcten, die het gevolg kunnen zijn van slagaderverkalking.
Jeffrey Kroon richt zich op cellen die de binnenbekleding vormen van onze bloedvaten, de endotheelcellen. Eerder ontdekte hij dat bepaalde processen binnenin deze cellen veranderen, als de vaatwand ontstoken is. Het gaat om processen die een rol spelen bij de stofwisseling, zoals de omzetting van suikers en vetten in energie.
De komende jaren gaat Jeffrey proberen om deze veranderingen in de stofwisseling heel gericht bij te sturen, en zo de ontsteking in bloedvaten te remmen. Dit is niet alleen van belang voor de ontwikkeling van nieuwe medicijnen tegen hart- en herseninfarcten. Het onderzoek is ook belangrijk voor andere ziekten waarbij ontsteking in de bloedvaten een rol speelt, zoals een corona-infectie.
Hoe kunnen we bloedvaten langer gezond houden?
Stephan Huveneers werkt aan oplossingen om lekkende bloedvaten te herstellen. Dit kan ontstekingen en slagaderverkalking in bloedvaten afremmen. Zo zijn bloedvaten langer gezond te houden.
Bloedvaten zijn bekleed met een laagje cellen (endotheel). In gezonde bloedvaten liggen deze cellen netjes tegen elkaar aangeplakt en houden het bloedvat zo waterdicht. Bloedvaten worden langzaam stijver bij het ouder worden. De eiwitten die de cellen aan elkaar plakken werken niet goed meer en de cellen komen losser van elkaar te liggen. Hierdoor ontstaan openingen (lekken) in de bloedvaten. Hier kan vocht doorheen en ook vetten en ontstekingscellen. Dit kan slagaderverkalking verergeren.
Stephan wil precies ontrafelen waardoor bloedvaten gaan lekken. Daarom bootst zijn onderzoeksteam vaatverstijving na in endotheelcellen en onderzoeken ze verstijfde bloedvaten die zijn overgebleven van operaties. Vervolgens bestudeert het team welke veranderingen er optreden in de eiwitten die de endotheelcellen met elkaar verbinden. Gaan ze bijvoorbeeld anders werken of veranderen ze van vorm?
Daarna gaat Stephan testen of hij deze veranderingen met stofjes terug kan draaien. Zo hoopt hij uiteindelijk nieuwe medicijnen te kunnen vinden, die de binnenbekleding van stijve bloedvaten herstellen. Dit helpt om de gezondheid van bloedvaten te verbeteren.
Hart- en vaatziekten voorkomen met voeding
Kan het eten van bananen of een bepaald voedingssupplement helpen om hart- en vaatziekten te voorkomen? Onderzoeker en internist Nordin Hanssen richt zich op een bepaalde bouwsteen van eiwitten: het aminozuur tryptofaan. Hij onderzoekt of tryptofaan ontstekingen kan remmen en zo mogelijk slagaderverkalking kan tegengaan.
Bij slagaderverkalking ontstaan er vernauwingen in de slagaders. Die kunnen leiden tot een hart- of herseninfarct. Met medicijnen en gezonde leefstijl kun je die kans verkleinen. Maar daarmee worden nog lang niet alle infarcten voorkomen.
Hanssen werkt aan een aanvullende behandeling. Hij richt zich op een bepaalde bouwsteen van eiwitten: het aminozuur tryptofaan. Uit eerder onderzoek komen aanwijzingen dat tryptofaan verlaagd is bij mensen met suikerziekte of overgewicht. We weten niet waarom.
Cellen in ons lichaam kunnen tryptofaan omzetten in stofjes die ontstekingen remmen. Dit kan van belang zijn, want ontstekingen spelen een belangrijke rol bij slagaderverkalking.
Er zijn verschillende varianten van tryptofaan. Hanssen gaat onderzoeken welke daarvan het beste werken tegen ontsteking. Hij gebruikt onder meer gegevens uit grote bevolkingsonderzoeken.
Tryptofaan zit in veel voedingsmiddelen, zoals bananen en sojabonen. Het is ook goedkoop en makkelijk te maken. Als uit het onderzoek blijkt dat een beetje extra tryptofaan inderdaad een gunstig effect heeft, zijn er dus veel mogelijkheden om dit toe te passen.
Onderzoek naar aangeboren hartafwijkingen
Kinderen met een hartafwijking zo gezond mogelijk oud laten worden
Kindercardioloog Beatrijs Bartelds heeft één missie: een gezonde toekomst voor kinderen met een aangeboren hartafwijking. Hun hart is ooit geopereerd, maar niet genezen. Met haar onderzoek wil ze toekomstige hartproblemen voorkomen.
Veel kinderen die geopereerd zijn aan een aangeboren hartafwijking krijgen later in hun leven weer hartproblemen. Zij hebben meer kans op hartfalen en hartritmestoornissen. Vaak gaat hun hart al achteruit zonder dat ze er iets van merken. Het is niet mogelijk om vroeg vast te stellen dat het hart verslechtert. Ook ontbreken goede medicijnen tegen deze achteruitgang. Beatrijs onderzoekt hoe deze hartproblemen ontstaan en hoe ze te verhelpen zijn.
Unieke werkwijze
Uniek aan de werkwijze van Beatrijs is dat ze werkt met hartspiercellen en hartweefsel van patiënten. Onderzoekers kunnen hartspiercellen maken van stamcellen die zijn gekweekt uit bloedcellen van de patiënt. Het hartweefsel van de patiënt is weefsel dat bij een operatie weggehaald moest worden. De onderzoekers kunnen deze cellen en het hartweefsel in het lab in leven houden.
Beatrijs gaat bekijken welke medicijnen hartspiercellen beter laten samenwerken. Ook bestudeert ze of je het weefsel versterkt als je hartcellen laat delen. Werkt celdeling als een nieuw soort medicijn? En ze wil weten of erfelijke afwijkingen een rol spelen bij het ontstaan van latere problemen. En welke problemen ontstaan doordat het hart overbelast raakt?
Rol van sporten
Sporten kan het hart gezonder maken. Zo kan het als een soort behandeling werken tegen hartfalen. Maar bij welke patiënten met een aangeboren hartafwijking helpt sporten en hoe verbetert de werking van het hart? Beatrijs hoopt stofjes te ontdekken die als medicijnen kunnen werken.
Ze laat patiënten sporten om te zien hoe het hart reageert op inspanning. Dit vertelt iets over de conditie van je hart. Zo is mogelijk te voorspellen bij wie het hart achteruitgaat.
Ook hoopt Beatrijs te ontdekken of je aan bepaalde stofjes in het bloed kunt aflezen welke patiënten baat hebben bij sport.
App voor persoonlijk sportadvies
Met gegevens uit allerlei metingen bij sportende patiënten gaat Beatrijs een app ontwikkelen. Hiermee kunnen artsen persoonlijk sportadvies geven aan patiënten.
- Wie: Beatrijs Bartelds
- Soort beurs: Clinical Established Investigator
- Bedrag: bijna € 700.000
- Looptijd: 5 jaar
- Waar: Erasmus MC
Beatrijs Bartelds werkt voor haar onderzoek samen met veel onderzoekers en artsen binnen het Erasmus MC en daarbuiten. Ook werkt zij mee aan een ander groot onderzoek dat de Hartstichting en Stichting Hartekind steunen.
> Meer over dit onderzoek
Onderzoek naar hartklepaandoeningen
Een vernauwde aortaklep behandelen zonder operatie
Cardioloog Nina Ajmone Marsan werkt aan een totaal nieuwe behandeling voor vernauwde aortakleppen. Met haar onderzoek hoopt ze medicijnen te ontdekken, die zware operaties kunnen voorkomen.
Als een aortaklep vernauwd raakt (aortaklepstenose) kan deze zich niet goed meer openen. Het hart moet dan harder werken om het bloed van de linkerhartkamer naar de aorta te pompen. Door deze extra krachtsinspanning wordt het hart langzaam dikker en stijver. Het pompt steeds slechter en er ontstaat hartfalen. Ook kunnen er hartritmestoornissen optreden.
Nu kan alleen een zware operatie ernstig hartfalen voorkomen bij deze patiënten. Er zijn nog geen medicijnen die kunnen voorkomen dat een aortaklep zich vernauwt en achteruitgaat.
Nina gaat onderzoeken of een behandeling met medicijnen in de toekomst mogelijk is. Dit is veel minder belastend voor de patiënt dan de huidige operatie.
Ze probeert eerst te ontrafelen hoe een vernauwde aortaklep ontstaat. Dit doet ze onder andere door schijfjes van menselijke hartkleppen te kweken en te bestuderen. Het is bekend dat slijtage en verkalking aortakleppen ziek maken. Ze bestudeert welke cellen en eiwitten hieraan bijdragen.
Ook gaat zij testen of bepaalde medicijnen deze ziekteprocessen kunnen stoppen. Zo hoopt Nina de achteruitgang van de aortaklep te stoppen of misschien zelfs terug te draaien.
Meer weten over Dekkerbeurzen?
Dekkerbeurzen zijn persoonsgebonden beurzen voor hart- en vaatonderzoekers in verschillende stadia van hun carrière. Met zo'n beurs kunnen ze een volgende stap in hun carrière zetten.
Ben je onderzoeker en wil je in aanmerking komen voor een Dekkerbeurs? Alle deadlines en procedures vind je op de website voor professionals.
> Alles over Dekkerbeurzen