Hier komen de NAW-gegevens formulieren
“Ik wil voorkomen dat vrouwen rondlopen met onnodig risico op hartklachten”
“Ik wil voorkomen dat vrouwen rondlopen met onnodig risico op hartklachten”
Marlise Gunning is arts-onderzoeker. Haar onderzoek richt zich op het beter kunnen inschatten van het risico op hart- en vaatziekten bij vrouwen met een vroege overgang.
"De vrouwen in mijn onderzoek hebben heel wat meegemaakt. Ze zijn op jonge leeftijd in de overgang gekomen. Soms al rond hun 20e. Velen lukt het uiteindelijk niet om zelf kinderen te krijgen. Ook krijgen deze vrouwen al jong te maken met overgangsklachten, zoals opvliegers en wisselende stemmingen."
Deelnemen geeft steun
"Als ik ze uitnodig voor mijn onderzoek zijn ze 45 jaar of ouder. Ze vertellen me hoeveel impact de diagnose heeft gehad, en vaak nog steeds heeft. Het is mooi om te zien dat ons onderzoek een grote steun is voor deze vrouwen. De tests en gesprekken helpen om hun situatie te verwerken. De vrouwen hebben enorme behoefte aan betrouwbare informatie over hun aandoening. Die kunnen wij ze geven."
Onderzoek naar lange termijn gevolgen
"We denken dat de vroege overgang schadelijk is voor het hart en de bloedvaten later in het leven. Maar om dat met zekerheid te zeggen, is onderzoek nodig. Mijn onderzoek richt zich op vrouwen die voor hun 40e in de overgang kwamen. Artsen spreken dan van POI. Dat staat voor ‘premature ovarian insuffiency’."
Minder hormonen
"Bij deze vrouwen werken de eierstokken niet goed. In veruit de meeste gevallen weten we de daarvan oorzaak niet. Soms komt het door bijvoorbeeld bestraling, chemotherapie of een operatie. De vrouwen hebben hierdoor te weinig vrouwelijke hormonen, oestrogenen, in hun bloed. Oestrogenen beschermen de bloedvaten. Ook bij gezonde vrouwen stijgt het risico op hart- en vaatziekten na de overgang, omdat dan de hormoonproductie daalt."
CT-scans
"Bij de vrouwen in ons onderzoek meten we de risicofactoren voor hart- en vaatziekten, zoals cholesterol en bloeddruk. Ook kijken we met een CT-scan of er kalk of vet zit in de bloedvaten die het hart van bloed voorzien, de kransslagaders. Datzelfde doen we bij een deel van de grote halsslagader, de carotis."
"We beschikken ook over een database met medische gegevens van enkele honderden vrouwen die in het ziekenhuis zijn geweest omdat ze vroeg in de overgang kwamen. Hun gegevens vergelijken we met vrouwen zonder deze aandoening. Zo kunnen we zien op welke punten er verschillen zijn, en leren we nog meer over de ziekte. Het onderzoek is in volle gang. We hebben nu zo’n 80 vrouwen onderzocht met CT-scans, maar we willen er minstens 100. Ook de analyses in de database zijn nog niet klaar."
Ook andere aandoeningen onderzocht
"Een vroege overgang is overigens niet de enige ‘vrouwelijke’ complicatie die invloed heeft op het risico op hart- en vaatziekten. Dit geldt ook voor bijvoorbeeld een extreem hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap (pre-eclampsie). En ook voor PCOS; een bepaalde aandoening die zwanger worden lastig maakt. Mijn collega’s in het UMC Utrecht en het Erasmus MC doen hier onderzoek naar."
Op tijd behandelen
"We maken allemaal deel uit van een groot onderzoek, gefinancierd door de Hartstichting. Ons doel is dat we het risico van elke vrouw beter inschatten. Zodat je de vrouwen met een hoog risico er op tijd kunt uitpikken en behandelen. Bijvoorbeeld met gerichte adviezen over gezond leven, of met cholesterol- of bloeddrukverlagers."
"Ook willen we voorkomen dat vrouwen met een laag risico een overbodige behandeling ondergaan."
Mannen-meetlat gebruikt voor vrouwen
"De huidige modellen die artsen gebruiken om het risico op hart- en vaatziekten te bepalen, zijn voor het overgrote deel gebaseerd op gegevens bij mannen. Je gebruikt dus eigenlijk een mannen-meetlat, om vrouwen op te meten. Dat klopt niet. We denken dat hierdoor niet alle vrouwen de beste zorg krijgen. Wij willen daarom een vrouwen-meetlat maken. Waarin dus ook rekening wordt gehouden met complicaties rond zwangerschap en overgang."
Vrouwen-meetlat in de maak
"Dat klinkt eenvoudig. Maar in de praktijk is dat heel complex. Je hebt heel veel gegevens van heel veel vrouwen nodig voordat je zinvolle conclusies kunt trekken. Want niet alleen zwangerschap en overgang spelen een rol. Ook bijvoorbeeld lichaamsbeweging, stress, migraine en trombose. Vrouwen krijgen bovendien niet altijd dezelfde hartklachten als mannen, en niet op dezelfde leeftijd. Ook daar moet je rekening mee houden."
Richtlijnen aanpassen
"Als het onderzoek klaar is, moeten we nog zorgen dat artsen de resultaten ook echt gaan toepassen. Dat de nieuwste inzichten dus in de richtlijnen komen die artsen hanteren voor hun patiënten. Dat kan me niet snel genoeg gaan. Ik wil echt voorkomen dat vrouwen rondlopen met onnodig veel risico op bijvoorbeeld een hart- of herseninfarct."
Advies voor vrouwen
"Wat ik ondertussen aanraad voor vrouwen met een vroege overgang? Neem in ieder geval de leefstijladviezen die voor ons allemaal gelden serieus. Rook niet. Eet gezond. Beweeg voldoende en probeer een gezond gewicht te bereiken en te behouden. Daarmee verklein je het risico op hart- en vaatziekten. En dat zou juist voor jou weleens extra belangrijk kunnen zijn."
