Bovenstaande onderzoeksresultaten komen voort uit een samenwerking tussen prof. dr. Menno de Winther (Amsterdam MC), prof. dr. Gerard Pasterkamp (UMC Utrecht) en prof. dr. Johan Kuiper (Universiteit Leiden).
Het onderzoek is onderdeel van een groot project (Genius II), waarin de Hartstichting € 3 miljoen investeert. Het team maakt deel uit van de Dutch CardioVascular Alliance (DCVA), een samenwerkingsverband tussen 15 organisaties op het gebied van hart- en vaatonderzoek.
> Website DCVA
Hier komen de NAW-gegevens formulieren
Voorkomen van hart- en herseninfarcten stap dichterbij
6 oktober 2020
Voorkomen van hart- en herseninfarcten stap dichterbij
Voor het eerst hebben wetenschappers in detail in kaart gebracht welke cellen en eiwitten actief zijn bij slagaderverkalking. Hierdoor kunnen nieuwe medicijnen worden ontwikkeld, die voorkomen dat slagaderverkalking leidt tot een hart- of herseninfarct. De resultaten zijn mede mogelijk gemaakt door de Hartstichting, en nu online gepubliceerd door vakblad Circulation Research.
Elk jaar krijgen zo’n 32.000 mensen in Nederland een herseninfarct, en ongeveer 34.000 mensen een hartinfarct. Zo’n infarct lijkt uit het niets te ontstaan, maar er gaat een jarenlang, sluipend proces van slagaderverkalking aan vooraf.
> Meer over slagaderverkalking
Nieuwe ontdekkingen
14 soorten cellen betrokken bij slagaderverkalking
Het onderzoeksteam heeft nu heel precies geanalyseerd welke cellen betrokken zijn bij slagaderverkalking. “Dat heeft veel nieuwe inzichten opgeleverd,” vertelt prof. dr. Johan Kuiper (Universiteit Leiden). “We vonden wel 14 verschillende soorten cellen. We zagen bijvoorbeeld cellen die de binnenlaag vormen van bloedvaten, maar ook bepaalde spiercellen en cellen van het afweersysteem.”
Ontdekt wat ín de cel gebeurt
Met moderne technieken, zoals single-cell sequencing, konden de onderzoekers bovendien meten welke eiwitten actief zijn in al deze cellen. Hierdoor weten ze nu veel beter wat er in de cellen gebeurt, en hoe cellen met elkaar communiceren. Sommige cellen lijken bovendien te kunnen veranderen van de ene celsoort in een andere.
Ideeën voor medicijnen
De resultaten geven wetenschappers nieuwe ideeën voor de ontwikkeling van medicijnen tegen de schadelijke gevolgen van slagaderverkalking. Dat is hard nodig, vertelt Kuiper: “De huidige medicijnen die het risico op een hart- of herseninfarct verlagen, zijn vooral gericht op het cholesterol. Maar alleen cholesterol aanpakken is niet genoeg. Om meer infarcten te kunnen voorkomen, moet je ook ingrijpen in het afweersysteem.”
Rol van afweercellen bij slagaderverkalking
Afweercellen zijn nodig om slagaderverkalking op te ruimen, maar ze kunnen de slagaderverkalking ook erger maken. Een medicijn moet dus ingrijpen op precies het goede moment, en op de goede plaats. Dankzij de kennis die nu verzameld is, hebben wetenschappers nieuwe mogelijkheden om zo’n medicijn te ontwikkelen. Ze gaan hiermee verder in vervolgonderzoek.
Blijvende schade voorkomen
Slagaderverkalking kan onschuldig zijn – je kunt er prima oud mee worden. Maar als zo’n ‘plaque’ scheurt, kan een bloedpropje ontstaan, dat het hele bloedvat blokkeert. Het achterliggende lichaamsdeel krijgt daardoor geen zuurstof en voedingsstoffen. Als dit gebeurt in het hart of de hersenen, spreek je van een hart- of herseninfarct.
Na een infarct zijn het hart of de hersenen vaak blijvend beschadigd. Onderzoek naar het voorkómen van infarcten is daarom van groot belang. De Hartstichting steunt daarom veel onderzoek naar het eerder opsporen en behandelen van gevaarlijke slagaderverkalking.
Onderzoek bij 18 patiënten
Het onderzoek is gedaan met stukjes slagaderverkalking (plaques), die tijdens een operatie in het UMC Utrecht zijn verwijderd uit de halsslagader van 18 patiënten. Met het blote oog ziet een zo’n ‘plaque’ er vrij simpel uit, maar van binnen krioelt het dus van de activiteit.
Meer zien en lezen over dit onderzoek
Lees de interviews met betrokken onderzoekers, en bekijk de filmpjes uit het lab.
Meer recente ontdekkingen
Voor pers en media
Op de speciale nieuwssite voor pers en media vind je alle actualiteiten, persberichten en dossiers over de Hartstichting.